SS Büyük Anadolu Kooperatifinden Koyun Keçi Üretimiyle İnanılmaz Kazanç Ortaklığı(!)

Son günlerde televizyonlarda dönen reklamlara baktığımızda merkezi Ankara’da olduğu ifade edilen S.S. Büyük Anadolu Tarım ve Ziraat Ürünleri Üretim Pazarlama Kooperatifi’nin 10 keçi ve 10 koyun ile ortak olabileceğinizi söyleyen reklamları dönüyor.

İşte Büyük Anadolu Kooperatifinin reklam filmi:

Sınırlı Sorumlu Büyük Anadolu Tarım Kooperatifimizin üretim çiftliklerine 5 yıl ödemesiz ve faizsiz 10 koyun 10 keçi ile ortak olabilirsiniz. Koyun ve keçilerin bakımları kooperatifimizin bünyesinde kurulacak 1000 – 5000 arası küçükbaş ağıl ve üretim çiftliklerinde sağlanacaktır. Üyelikten itibaren üçüncü yılın sonunda o günkü artış tutarıyla orantılı olmak üzere üyelerimize her ay asgari bir ücret, tamamen faizsiz ve her ay kar payı itibariyle 2 kg et ve 5 kg süt ortaklarımıza verilecektir.

Reklam filminin metninin bu şekilde. Reklam filminde 10 koyun 10 keçi deniliyor. 10 koyun ve 10 keçi mi yoksa isteyen 10 koyunla isteyen de 10 keçi ile mi katılabiliyor burası reklam filminde net değil.

Yerel bir gazeteye röportaj veren Büyük Anadolu Kooperatifin çalışma şeklini ve çiftçilere olan faydaları hakkında açıklamalarda bulunan Balcı, “Keçi ortaklığımız, koyun ortaklığımız var. Tesisi kurduktan sonra çiftçilerimizi davet ediyoruz havuzda oluşması için. 5 keçi veya 10 koyun ile katılabiliyoruz. 5 keçi veya 10 koyunla katılan çiftçilerimiz 3. yıldan sonra bizden asgari tutarda maaş alıyorlar her bir üyemiz. Bugünkü asgari ücret 800 TL. Bu asgari ücreti nasıl veriyoruz? 5 keçi ile Kooperatifimize katılan bir çiftçimiz 3. yıldan sonra üretim çiftliğindeki keçi sayısı 50’ye ulaşıyor. Bu keçilerden günde ortalama 10 kilo süt alıyoruz. Keçi sütünün piyasada kilosu 4 TL civarında. Büyükköy Belediye Başkanı Mustafa Dinçay’dan yardımlarını bekliyoruz. Tesislerimiz içerisinde mazot tankerlerimizde olacak ve Çiftçilerimize mazot verirken yüzde 18 KDV’yi almayacağımız için çiftçilerimiz mazotu yüzde 18 ucuz alacaklar” dedi.

Burada da 5 keçi veya 10 koyundan bahsediliyor. İnternette bir sürü tartışma çıkmış. Hepsini okumadım fakat Büyük Anadolu Kooperatifine ortak olmayı düşünenlerin daha koyun ve keçi ırklarından haberi yok. Koyunlar Romanov koyunu, keçiler ise Halep keçisi olarak planlanmış. Irklar arasında en verimli olarak bunlar düşünülmüş.

Halep keçisinin ve Romanov koyunun seçilme sebeplerine gelince:

• Et, süt, yapağı verimi ve deri kalitesi yüksek.
• Bir yılda iki kere gebe kalan ve her bir doğumda iki ile üç arası yavru veren.
• Her türlü iklim ve coğrafi koşula uyum sağlayan

Hayvan ırkları olması gösterilmektedir.

Öncelikle sadece bu açıdan bakıldığında kesinlikle kaçırılmaması gereken ve imkanı olan herkesin bu kooperatife üye olması ve bu kazanç imkanlarından faydalanması gerekiyor. Çünkü çok ekonomik ve kazancı bile başlı başına cazip bir olay. (Yazıyı sonuna akdar okumaya devam edin). Asıl olması gereken de bu tür bir organizasyon. Her çiftçinin tek tek bu işi yapmasına ve sabit maliyetlere ayrı ayrı katlanmasına gerek yok. Zaten bu işi de en cazip kılan olay bu. Fakat bir işe girmeden yada yatırım yapmadan önce mutlaka araştırma yapılması gerekiyor. Şimdi Saanen keçileri varken neden halep keçisi diye atlayanlar çıkmadan açıklayayım Saanenlerin süt verimi yüksek olduğu gibi yem tüketimi de yüksektir. Halep keçisi günlük 1-1.5 kg yemle doymayı bilen kanaatkar hayvanlardır.

Halep Keçisi Süt Verimi: Helep keçileri yılda 280-300 gün verebilmekte ve günlük süt verimi 3-5 litredir. Zaman zaman 8,5 litreye kadar günlük süt verimi sağlanabilmektedir. Dünya şampiyonu olan Halep Keçisinin günlük süt verimi 12 litredir.

Halep Keçisi Et Verimi: Dişi Halep keçilerinin canlı ağırlığı 50-60 kg arasında iken erkeklerde bur akam 90-130 kg arasında değişmektedir. Halep keçisinin erkek çebiçlerinde et randımanı %52dir. Yani 100 kg ağırlığında bir erkek çebiç kesilip temizlendikten sonra kemikleri de çıkarıldığında 52 kg et kalmaktadır. 48 kiloluk kısmı kan, kemik, su, dışkı ve yem vb atıklardan oluşmaktadır.

Halep Keçisi Yavru Verimi: Halep keçisinin gebelik süresi 150 – 155 gün olup ortalama 5 aydır. İlk doğumda ortalama 1.6 yavru vermektedir. 10 gebe dişi keçi 6 ay sonunda 16 yavrusu ile birlikte 26’ya ulaşmaktadır. İlk doğumdan sonra bu sayı 2.4’e çıkmaktadır. İkinci doğumda 10 gebe dişi keçi 24 yavrusu ile 34 yavruya ulaşabilmektedir. Halep keçisi her mevsim çiftleşme yeteneği olan bir süt keçisi ırkı olup Mayıs – Temmuz ayları hariç yılın on ayında çiftleşebilirler. 5 ayık gebe süresi olan Halep keçisinin yavruyu emzirme ve toparlanma süresi de dahil edildiğinde 8 ayda bir ( iki yılda 3 defa) doğum yapabilmesi mümkündür. Fakat 8 ayda bir doğum bile keçileri aşırı yıpratır ve süt kaybına neden olur. Ayrıca çebiçleri (bir yaşındaki yavru keçiye verilen isim) bir buçuk yaşından önce çiftleştirmek yavru keçilerin küçük boylu olmasına ömür boyu daha az süt, et ve yavru vermesine neden olur.

Halep keçilerinden günlük 10 litre süt elde edilmesi yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere imkansız olmasa da çok zordur. Ortalama veriye bakılırsa 6 litrelik süt verimi uygun görünmektedir.

Keçi sütü fiyatı litre başına 1.30 TLdir. Devlet desteği ile bu rakam 1.45 TLyi bulmaktadır. Bu rakamlar bireysel üreticinin eline geçen rakamlardır. Soframıza ulaşana kadar tüccar vb aracı komisyonları, nakliye, işleme, soğutma, paketleme vb masraflar dahil edildiğinde bu fiyat günlük keçi sütünde litre başına 4-5 TLyi bulmaktadır. Marketlerde ise uzun ömürlü UHT keçi sütünü 2.65 – 3.29 TL arasında bulabilirsiniz. Büyük Anadolu Kooperatifinin süt fiyatları beklentisi de geçekçi değil. Ya tüm sütü günlük süt olarak satacaklar ve çabuk bozulan iade edilen süt olmayacak şekilde ülkede talep üretecekler ya da rekabet edebilmek için uzun ömürlü keçi sütü fiyatını perakende 3 TL gibi bir rakama çekmek zorundalar. Ayrıca büyük marketlerin raflarında yer alabilmek için de market başına ortalama 500.000 dolar raf ücreti ödemek zorundalar. Buna halk arasında hava arası da deniliyor.

Halep keçisinin yavru verimine bakıldığında ise yılda iki defa yavru almanın imkansız olduğu görülüyor. 5 ay gebe kalan bir keçiyi doğumdan bir ya sonra çiftleştirmeleri hem insafsızlık hem de verim düşüklüğü ile sonuçlanacaktır. Kooperatife koyduğunuz 10 keçinin de dişi olduğunu ve bir buçuk yaşın üstünde çiftleşmeye hazır olduğunu varsayalım. Çiftliğe girer girmez bu keçiler çiftleştirilse 5 ay sonunda 16 yavru ile 24 keçiniz olur. Hayvanların yıpranmamsı için yetişkinlerin çiftleşmesini yılda bir yapmak mantıklı olduğundan ilk yıl 16 yavru ikinci yıl 24 yavru üçüncü yıl 24 yavru olmak üzere üç yılda 64 yavrunuz olur. İlk yıl gelen yavruların bir buçuk yıl sonra çiftleştirileceği düşündüğünde bunların ilk yavruları da 2,5 yıl sonra elde edilecek ve 16 yavrudan 25 yavru elde edilecek. 3 yılın sonunda keçi sayınız 10 tane sizin koyduklarınız 64 tane koyduğunuz keçilerin yavrusu ve 25 tane de ilk yavruların yavrularından gelenlerle toplam 99 adet olacaktır.

10 keçide 99 ise 5 keçide 50ye ulaşmak mantıklı görünüyor fakat bu hesaplamalarda dikkat edilmesi gereken bir nokta var. O da tüm keçilerin dişi varsayılmış olması ve halk arasında düşük dediğimiz yavru atma ve ölü doğum gibi vakaların meydana gelmediği ihtimali üzerine kurgulanmıştır. Erkek yavrulara doğum yaptıramayacağınız için bu rakamlar düşecektir. Ayrıca herkes sürüye dişi keçi koyarsa bunları dölleyecek erkek keçi (teke) bulmak gerekecek ve düşük sayıdaki tekenin de tüm sürüye yetişmesi zor olacaktır. Suni tohumlama ise pek tercih edilmemektedir.

Bu üretim aşamasında 3 yıl boyunca hiçbir keçiden süt alınamayacağını da göz ardı etmemek gerekiyor.

50 keçiden günlük 6 litre süt alırsak toplamda 300 litre sütü de 1,45 TL’den satarsak günlük 435 TL günlük gelir olur. Aylık 13000 TL süt geliri olur. Bunun 800-1000 TL’sini size aylık asgari ücret vermeleri de mümkündür. Tek mantıklı gelen kısım burası. Kalan 12000 TL ne olacak dersek bu rakamlar da kooperatifin yönetim masrafları, arsa, ağıl, çiftlik, entegre tesis kurulum ve giderleri; hayvanların veteriner, bakıcı, yem, su, aşı vb masrafları için değerlendirecektir. Muhtemelen yem üretimi için tarlalar da kiralanacaktır. Bir çok kişi üç yıl sonund ahayvan sayısını hesaplıyor fakat kimse de kalkıp üç yıl bu hayvanlar ne yiyip içecek dye düşünmüyor.

Merak edilen hususlardan biri de kooperatif ünvanındaki SS (Sınırlı Sorumluluk) hali. (Ortakların Kooperatif Borçlarından Dolayı Sorumlulukları: Ana sözleşmede ortakların sorumluluk şekli belirtilmemişse yasal olarak ortaklar sınırlı sorumlu kabul edilir. Böylece ortaklar kooperatif borçlarından dolayı sadece malvarlığı sorumlu olacak ve alacaklılar, alacaklarının tahsili için ortaklarının şahsi varlığına başvuramayacaklardır.) Sınırlı sorumluluk şu anlama gelmektedir. Kooperatif ortakları koydukları sermayeden ve taahhüt etikleri kadar sorumludur. En kötü senaryoda kooperatif batarsa koydunuz para batar. Tasfiye sonrası borcu kalırsa sizden ekstra para istenmez veya evinize haciz gelmez. Tasfiye sonucu ortada para kalırsa payınıza göre size düşeni alırsınız. Diğer bir güzelliği de ağıl kurup, çoban tutmak ve hayvanlara bakmak gibi bir sürü uğraştan sizi kurtarmış olmaları. İşi bilmeyip de hayvancılığa girip de batan bir çok kişi için uygun bir tercih olacaktır. İşin güzel yönleri bunlar.

En fazla 10 koyun ve 10 keçi ile katılım yapıalbiliyor. Yani 14000TLden daha fazla bir yatırım düşünüyorsanız bu mümkün değil. Ancak aile bireyleriniz ve tanıdıklarınız adına katılım yaparak bu engeli aşabilirsiniz. Ölüm vb durumlarda bir nesil mirasçılarınıza bırakabiliyorsunuz fakat sonra devir işlemi olmuyor. Yani çocuğunuza kalan payınızı çocuğunuz torununuza miras bırakamıyor.

Kooperatiften ayrılmak istenildiğinde katılım payınızın o günkü değeri size veriliyor. Örneğin iki yıl sonra ayrılmak işstediğinizde girişte 10 keçi ile girmişseniz o o 10 keçinin o günkü değerinde bir tutar size veriliyor ve çıkabiliyorsunuz. Yavrular kooperatife kalıyor. Onları da haklı oalrak yem vb masraflara saymak gerekiyor.

Halep keçileri çiftlikten 450-750 TL arasında bir fiyatla satılıyor fakat SS Büyük Anadolu Kooperatifi 10 tanesi için 6000 TL tutarında bir meblağ talep ediyor. 6000TL yatırım yapıp üç yıl sonra aylık (2 kg et ve 5 litre süt için 50 TL) ve asgari ücret tutarında 775 TL desek her ay 825 TL’lik yıllık 9900 TL sürekli geliriniz olacak. Üçüncü yılın sonunda yatırım masrafınızı çıkarmış olacaksınız. Her ay da 825 TL maaşa bağlanmış gibi olacaksınız. 6000 TL’yi %10’den bankaya faize yatırsanız 4 yıl sonunda elinize geçecek stopaj sonrası net para 8470TL olacaktır. Gördüğünüz gibi banka faizinden bile karlı bir yatırım. İşte bu projeyi inanılmaz kılan da bu müthiş karlılık fakat madalyonun diğer yönüne de bakacak olursak:

Reklam filminde kullanılan keçiler muhtemel süt beyaz Saanen keçileri, fakat projede kahverengi renkli Halep keçileri kullanılacak. Halep keçilerinden de yukarıdaki özelliklere bakıldığında istenilen verimin alınamayacağı çok açık ve net. Ayrıca ağıl ve üretim çiftlikleri henüz kurulmamış durumda hepsi için 81 ilde yer bakılıyor. Belediye başkanlarından proje uygun arsalar isteniyor.

SS Büyük Anadolu Kooperatifinin web sitesine ulaşılamıyor. Bir web sitesi özellikle lansman yani tanıtım sırasında bilgilendirme amacıyla ilk yapılması gereken unsurlardan biridir. Kaldı ki kooperatif dernek vb organizasyonlar için .org uzantılı alan adları tahsis edilir. .com uzantılı alan adları ticari işletmeler için tahsis edilmiştir. Türkiye’de faaliyet gösteren kooperatiflerin web sitelerinin .org.tr uzantılı olması gerekmektedir. Bu konuda bir zorunluluk olmasa da usul erkan bu şekildedir.

En önemli sebebi en sona bıraktım. O da henüz faal bir tesisin olmaması ve 1117 tesisin ortada olmaması. Maketten satılan evler gibi bir proje durumunda.

Bu sebeplerden dolayı Büyük Anadolu Kooperatifi Keçi ve Koyun Üretim Projesi şimdilik bana güven vermiyor. Balıklama atlamak yerine bir müddet beklemekte ve gelişmeleri izlemekte fayda var. Proje vaad edilenler yrine getirilip hakkıyla yapıldığında hayata geçtiğinde kooperatife ortaklardan onlarca kat fazlasını kazandıracak potansiyele sahip. Büyük Anadolu Kooperatifi Projesi gerçekten de lanse edildiği gibiyse ilk katılacaklardan biri de benim fakat tesislerin kurulması ve gelişmelerin izlenmesi için bir müddet beklemeyi tercih ediyorum. Sizlerin de beklemesinde fayda görüyorum.

Sorularınızı ve görüşlerinizi yorum yazarak bildirebilirsiniz.